Κούμας, Κωνσταντίνος

(Λάρισα 1777 – Τεργέστη 1836). Εκπαιδευτικός. Μετά την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του στη σχολή του Τιρνάβου, κοντά στον τότε φημισμένο δάσκαλο Ιωάννη Πέζαρο, δίδαξε έως το 1804 στα σχολεία της Λάρισας, της Τσαριτσάνης και των Αμπελακίων. Κατόπιν πήγε στη Βιέννη, όπου επιδόθηκε κυρίως στη μελέτη των φυσικομαθηματικών. Από το 1809 διηύθυνε μαζί με τον Κωνσταντίνο Οικονόμο το νεοσύστατο Φιλολογικό Γυμνάσιο της Σμύρνης, που την εποχή εκείνη αντιπροσώπευε το νέο εκπαιδευτικό πνεύμα του Διαφωτισμού και βρισκόταν σε συνεχή ανταγωνισμό και προστριβές με τη συντηρητική Ευαγγελική Σχολή. Για μια μικρή περίοδο (1814-15) ο Κ. δίδαξε επίσης στην Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινούπολης. Αμέσως μετά την έναρξη της Επανάστασης του 1821, η περιουσία του και η βιβλιοθήκη του δημεύθηκαν και ο ίδιος μόλις που κατόρθωσε να διαφύγει στην Τεργέστη. Εκεί έζησε μέχρι τον θάνατό του, συγγράφοντας και διδάσκοντας στο ελληνικό σχολείο της πόλης. Ο Κ. ήταν πολυγραφότατος. Πιστός οπαδός του Κοραή, προσπάθησε με μεταφράσεις και γενικά έργα, που βασίζονταν κυρίως σε πρόσφατα ευρωπαϊκά συγγράμματα, να μεταλαμπαδεύσει τις νεότερες επιστημονικές γνώσεις στα διδακτικά προγράμματα των ελληνικών σχολείων. Ενδεικτικά έργα της προσπάθειάς του αυτής είναι η οκτάτομη Σειρά στοιχειώδης των μαθηματικών και φυσικών πραγματειών (1807), τα εγχειρίδια φυσικής, χημείας, φιλοσοφίας, ιστορίας, γραμματικής και γεωγραφίας που συνέγραψε ή μετάφρασε και, προπάντων, το τετράτομο Σύνταγμα φιλοσοφίας, που περιέχει στοιχεία σχεδόν όλων των θεωρητικών επιστημών (ψυχολογία, φιλοσοφία, λογική, γραμματική, μεταφυσική, αισθητική, ηθική, νομική, θεολογία και παιδαγωγική). Έγραψε επίσης το κολοσσιαίο έργο Ιστορίαι των ανθρωπίνων πράξεων (12 τόμοι, 1832-38), που είναι ένα είδος παγκόσμιας ιστορίας, από τους αρχαίους χρόνους έως το 1831. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τελευταίος τόμος, που αναφέρεται στον ελληνισμό κατά την τουρκοκρατία και στην Επανάσταση του 1821. Ο Κωνσταντίνος Κούμας, Διδάσκαλος του Γένους, πολυγράφος και σχεδόν πανεπιστήμονας, άφησε ένα τεράστιο συγγραφικό έργο.